Tien jaar participatiewet: praat mee hoe het anders moet!

Op 22 september vindt een conferentie over de effectiviteit van de Participatiewet voor mensen met een beperking of chronische ziekte plaats. De Participatiewet, die dit jaar tien jaar bestaat, heeft als doel mensen een bestaansminimum te garanderen en hen te begeleiden naar betaald werk. Centraal staan vragen als: Is deze wet hierin geslaagd? En hoe heeft deze wet bijvoorbeeld uitgepakt voor mensen ‘waar wat mee is’?

De organisatie van deze conferentie ligt in handen van Solgu, de spreekbuis voor Utrechters met een fysieke beperking of chronische ziekte. Volgens het VN-verdrag handicap horen mensen met een beperking dezelfde kansen te krijgen als ieder ander mens. Dat betekent dat ze op alle levensgebieden gewoon mee moeten kunnen doen, zoals werk en inkomen en goede zorg. Beleidsmedewerker Roos Hoelen heeft bij Solgu werk, inkomen en onderwijs in haar portefeuille. Zij zal als voorzitter en ervaringsdeskundige een onderdeel van de conferentie verzorgen.

“Ik houd vanuit mijn rol bij het Solgu nauwlettend in de gaten wat de gemeente Utrecht en andere organisaties ondernemen om iedereen mee te laten doen. Loopt dat niet helemaal naar wens dan ga ik met de betreffende instanties in gesprek. Als dat niet werkt,  onderzoeken we wat de politiek voor ons kan betekenen. Mensen mogen het sowieso altijd bij ons melden, wanneer ze tegen problemen aanlopen. We bepalen vervolgens wie of welke instantie het probleem zou kunnen oplossen. Door al die meldingen en de gesprekken die wij door de jaren heen met mensen voeren, zijn wij in staat ons een goed beeld te vormen van de zaken waar mensen met een beperking in Utrecht tegenaan lopen. Omdat wij geen instantie zijn waar mensen op een of andere manier afhankelijk van zijn, durven mensen namelijk vaak eerder met ons het gesprek aan te gaan.”

Je hebt een conferentie georganiseerd. Waarom moeten we er heengaan?

“Over het algemeen hebben mensen met een beperking of chronische ziekte veel meer moeite om werk te vinden dan mensen zonder beperking of ziekte. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat 80% van de mensen met een bijstandsuitkering met een beperking of chronische ziekte is gediagnosticeerd. Meer dan de helft van hen ontvangt niet de hulp die nodig is. Tijdens deze conferentie onderzoeken we hoe men vanuit de bijstand iedereen met een beperking de juiste ondersteuning bij het vinden van werk zou kunnen bieden. Dat doen we door mensen met een ziekte of beperking in gesprek te laten gaan met beleidsmedewerkers, werkmatchers en jobhunters van de gemeente.”

Van welk onderdeel verwacht je veel?

“Eigenlijk van alle onderdelen wel. Ik schat echter in, dat het onderdeel over mensen met een beperking die geen recht hebben op een uitkering, stof tot discussie zal opleveren. Zij horen volgens de wet ondersteuning van de gemeente te krijgen, maar die is vaak weer niet passend voor mensen met een ziekte of beperking. Verder verwacht ik dat onze boodschap waarmee we laten zien dat een beperking of ziekte niet altijd zichtbaar is, bij professionals binnenkomt. En dat professionals zich daarom moeten trainen om door te vragen naar de behoeftes van mensen om aan het werk te komen.”

Wanneer is de conferentie voor jou geslaagd?

“Als professionals inzien dat er nog veel te ontwikkelen en te leren valt. Hopelijk motiveert hen dat om in het vervolg beter door te vragen – ook al lijkt iemand op het eerste gezicht niets te mankeren.”

De Participatiewet is niet alleen maar mislukt volgens bestuurskundigen Bosselaar en Trommel. Hoe denk jij erover?

“Zolang nog niet alle mensen en alle verschillende behoeften in de ondersteuning naar werk in beeld zijn, is deze wet in mijn ogen absoluut mislukt.”

Op welk punt zou je de Participatiewet meteen willen aanpassen?

“Als het om de situatie hier in Utrecht gaat, zou ik meteen het beleidsprincipe ‘Ongelijk investeren voor gelijke kansen’ willen afschaffen. Dit vormt nu de leidraad voor ondersteuning naar werk voor mensen in de bijstand. Een groot aantal mensen krijgt hierdoor straks geen ondersteuning meer bij het zoeken naar werk.”

‘Anderen niet kunnen accepteren is een beperking.’ (aldus Loesje)

“Lastig dit. Ik denk dat we allemaal wel eens in een situatie terechtkomen, waarin we iemand anders niet kunnen of willen accepteren. Dat betekent dus dat we allemaal beperkt zijn. Aan de andere kant: als je je bewust bent van je beperking, wil je misschien wel gaan onderzoeken hoe je je eigen houding kunt veranderen?”

Welke knoop heb je onlangs doorgehakt?

“Stoppen me te ergeren aan voorgenomen gemeentelijk beleid. Het heeft geen zin. Ik kan mijn energie beter steken in onderzoeken hoe we vanuit het verslechterde beleid toch nog op kunnen komen voor mensen met een beperking.”

Meer informatie

De conferentie is op maandag 22 september 2025 van 13.00 – 17.30 uur. Locatie: Vergadercentrum Hogeschool Domstad, Utrecht.
Zie voor het programma en aanmelden de site van Solgu.