Lotgenotenbijeenkomst toeslagenaffaire: op weg naar emotioneel herstel

Wiesje, tweede van rechts, tijdens een gesprek met Nora Achahbar, oud-staatssecretaris, en een gedupeerde jongere. N.a.v. een motie van Omtzigt dienden alle relevante kabinetsleden en topambtenaren vanuit de mond van gedupeerden geïnformeerd te worden. Zij werd gevraagd vanuit haar psychologische expertise en ervaringsdeskundigheid voor het plenaire panel.

Wiesje Monster fungeert als casemanager (zelf spreekt ze liever over host) van de lotgenotenbijeenkomsten voor slachtoffers van de toeslagenaffaire in Utrecht. Zij groeide op in Utrecht, deed een studie psychologie (met als specialisatie ‘bevlogenheid’) en paste haar kennis en ervaringen vervolgens in diverse functies toe. Tot de kinderopvangtoeslagenaffaire (KOTA) haar zelf in zijn greep kreeg. Ze raakte overspannen, twijfelde aan haar gezond verstand, verloor haar baan en belandde in een financiële put met hoge schulden. Op eigen kracht werkte ze aan haar financieel en emotioneel herstel. Een WSNP-traject zorgde ervoor, dat ze financieel weer boven Jan kwam en werkzaamheden als o.a. VIP-coach van vluchtelingen hielpen haar emotioneel op weg. Uiteindelijk slaagde zij erin uit de bijstand te komen en aan het werk te gaan. Op een gegeven moment stuitte zij op de functie van casemanager. Die functie trok haar vooral aan, omdat ze ‘van betekenis wilde zijn’.

Vertel eens wat meer over de lotgenotenbijeenkomsten?

“Het zijn fysieke bijeenkomsten van gedupeerde ouders en jongeren van de toeslagenaffaire, met als doel ervaringen te delen en zo een bijdrage te leveren aan het persoonlijke en emotionele herstel. Daarnaast wordt informatie uitgewisseld over hoe de hersteloperatie in zijn werk gaat.

Gedupeerden blijken heel erg behoefte te hebben aan een luisterend oor. Ze voelen zich boos, bang of verdrietig, en soms alleen of onbegrepen. Tijdens een bijeenkomst luisteren we naar elkaars verhalen en problemen, en proberen we elkaar te helpen, waar het kan. Zo willen we bijdragen aan een goede afronding van het persoonlijke en emotionele herstel-proces. Maar wat is herstel en wanneer ben je ‘klaar’? Dit is zo groots geweest en zo ingrijpend voor ons. Hoe kun je sowieso herstellen van de emoties die armoede, geldzorgen, schulden en het sociaal isolement dat hieruit voortkomt, veroorzaken?

We hebben gekozen voor één vaste locatie – namelijk in Overvecht – en komen eenmaal per maand bij elkaar. De opkomst is wisselend: er komen gemiddeld tegen de twintig mensen. Gedupeerden kijken er echt naar uit om elkaar te zien en ervaringen te delen. We horen regelmatig ‘Dit voelt als familie!’. Deelnemers vertellen vaak absurde dingen zoals over een persoonlijk zaakbehandelaar die iemand feliciteerde met het feit dat de belastingdienst had besloten haar als gedupeerde te erkennen.

Op dit moment telt de lotgenotengroep in de regio Utrecht ruim 40 mensen – binnenkort komt er nog een groep voor jongeren bij. Maar ik vermoed dat er weinig gedupeerden van deze bijenkomsten afweten. Daarnaast kan er een drempel zijn om erheen te gaan, omdat mensen niet weten wat zij ervan kunnen verwachten. Bovendien hebben we jarenlang alles alleen moeten doen en vaak (terecht) een wantrouwen ontwikkeld voor instanties en organisaties. Mogelijk zijn er ook nog gedupeerden, die vanwege overmatig drank of drugsgebruik, of psychische problemen – als gevolg van stress door de toeslagenaffaire -, worden vastgehouden in een instelling, of in de gevangenis. Ontvangen deze ouders wel hulp?”

Is er een vast programma?

“Ik stel meestal van tevoren een agenda op. Deelnemers kunnen eveneens punten aandragen of invulling geven aan een bijeenkomst. Af en toe worden er gasten uitgenodigd, die over iets komen vertellen of informatie delen.

De bijenkomsten gaan vooral over het delen van informatie in een vertrouwelijke omgeving, zodat er begrip en een gevoel van veiligheid ontstaat. Dit valt niet altijd mee, want de groep van gedupeerden is heel divers qua opleiding, leeftijd, cultuur, persoonlijke geschiedenis etc. Ik ben er trots op dat we desondanks ons met elkaar weten te verbinden en blijven zoeken naar onze overeenkomsten binnen deze lotgenotengroep.”

Wat hoor je op dit moment steeds terug?

“Dat het knokken voor het financiële herstel via de Nederlandse overheid, en het persoonlijke en gezinsherstel niet meevalt door de vele regelingen en (overheids)instanties die daar soms bij betrokken zijn.”

Waar lopen jullie tegen aan?

“We zien dat de hersteloperatie niet zo goed verloopt als we wensen. We zien nu daadwerkelijk het falen van het overheidssyteem: de ene na de andere pleister wordt geplakt. Gelukkig maakt de veerkracht en vechtlust van de mensen – die allen diep getraumatiseerd zijn – veel goed. We lachen daarbij regelmatig om de idioterie van de overheidsinstanties. De overheid begint inmiddels in te zien dat het systeem meer en meer clasht. Er zijn veranderingen gaande, maar die verlopen langzaam. Gedupeerden trekken regelmatig aan de bel door signaalbrieven te sturen, omdat ze bijvoorbeeld ontevreden zijn over de ‘brede ondersteuning’. Ze klagen dan over gebrek aan inspraak, de bejegening en ongeschikte uitvoerend ambtenaren – met name buurtteammedewerkers.”

Welk verhaal zal je nooit vergeten?

“Ik hoor wekelijks zulke treurige verhalen. Verhalen die je gewoonweg niet kunt verzinnen! Over kapotte gezinnen, hartverscheurend verdriet, zelfdodingspogingen, verdwenen kinderen etc. Daarom blijf ik erbij dat gedupeerden niet mogen worden afgescheept met geld alleen.

Over geld gesproken: de hersteloperatie kost 11 miljard euro; daarvan is slechts een klein deel – te weten 1,5 miljard – bedoeld voor de gedupeerden(!). Daarom vind ik een rechtvaardige geleidelijke compensatie een voorwaarde. Bovendien stelt het rapport van de parlementaire enquêtecommissie, dat de aansprakelijkheid bij de overheid ligt.”

Waar heb je mooie herinneringen aan?

“Aan de verbondenheid die onderling tussen de lotgenoten ontstaat. Naar mijn mening hoort de overheid haar burgers te dienen. De overheid bestaat immers bij de gratie van de burgers. Het is mooi om te merken dat begripvolle en bekwame ambtenaren dit begrijpen en hiervoor proberen te vechten.”

Welk advies had je eerder willen krijgen?

“Er zijn momenten geweest, dat ik aan mijn verstand begon te twijfelen. Door dit werk krijg ik bevestigd dat ik niet gek ben, maar dat het systeem van de overheid gekmakend is. Ik ben dan ook erg voor de inzet van ervaringsdeskundigen bij deze hersteloperatie.”

Ter informatie

De Lotgenotenbijeenkomsten maken deel uit van een pakket van ondersteuningsmaatregelen voor slachtoffers van de toeslagenaffaire vanuit stichting Lotgenotencontact, een organisatie van professionele ervaringsdeskundigen. Twee andere kernactiviteiten vormen de ‘Luisterlijn’ (030-44420000) en ‘Individuele ondersteuning’ aan medegedupeerden. Verder kan er nog Brede ondersteuning via de Buurtteams worden aangevraagd. www.kindregeling.nl biedt informatie over het hulpaanbod voor jongeren.

Zie verder:

Meer lezen?

Nieuwsbrief 2025-8 verschenen

Op 10 juni is de achtste nieuwsbrief van dit jaar verschenen.

Experiment Immerloo Schuldenvrij

In veel gemeenten in Nederland wordt gezocht naar betere manieren om schulden aan te pakken....

Acht wijkdiners

De voorbereidingen voor Sint Maarten zijn alweer in volle gang! De Sint Maarten Parade wordt opgebouwd...
Ontwerp en webdevelopment door BuroBureaux